Menig grootouder vindt het fijn om iets voor de kleinkinderen achter te laten. Hoe doe je dat zo fiscaal vriendelijk mogelijk en waar moet je zoal aan denken?
Een legaat voor de kleinkinderen
Het opnemen van een legaat voor de kleinkinderen in je testament kan een goede manier zijn om ervoor te zorgen dat ze financieel geborgd zijn na je overlijden. Een legaat is een bepaling in je testament waarbij je specifiek bepaalde goederen of geld aan iemand nalaat. Als je kleinkinderen wilt helpen met hun toekomstige financiën, kan het opnemen van een legaat in je testament een goede optie zijn. Natuurlijk bespaar je ook belasting door het niet via de kinderen bij de kleinkinderen terecht te laten komen, maar rechtstreeks.
Wat, hoeveel en hoe?
Voordat je een legaat opneemt voor je kleinkinderen in je testament, is het belangrijk om eerst te overwegen wat je wilt nalaten en hoeveel. Als je een groot vermogen hebt, kan het verstandig zijn om een deel daarvan aan je kleinkinderen te schenken, terwijl je ook rekening houdt met de behoeften van je eigen kinderen en eventuele andere erfgenamen. Het is ook belangrijk om te overwegen of je kleinkinderen financieel onafhankelijk zijn en of ze het geld wel zullen gebruiken om hun doelen te bereiken, of dat ze het misschien zullen verspillen.
Als je besluit om een legaat op te nemen voor je kleinkinderen in je testament, omschrijf dan zo duidelijk mogelijk wat het legaat precies inhoudt. Dit kan bijvoorbeeld een specifiek goed zoals een ring, ketting of kunstvoorwerp zijn, of een bedrag dat ze op een later tijdstip zullen ontvangen. Het is ook belangrijk om duidelijk te maken aan wie het legaat is gericht, zodat er geen misverstanden zijn over wie het zal ontvangen.
Vergeet zeker ook niet om vast te stellen hoe het legaat moet worden uitgevoerd. Je kunt bijvoorbeeld bepalen dat het legaat pas na een bepaalde leeftijd (18, 21, …) of bij een bepaalde gebeurtenis wordt uitgekeerd, zoals het behalen van een bepaald opleidingsniveau. Dit kan helpen om ervoor te zorgen dat je kleinkinderen het geld op een verantwoorde manier gebruiken.
Worden de kleinkinderen nu erfgenamen?
Nee, de kleinkinderen worden géén (mede)-erfgenamen. De kinderen blijven de erfgenamen. De kleinkinderen krijgen echter door het legaat een vordering op de kinderen, hun ouders dus.
Opeisen van de vordering. De kleinkinderen kunnen volgens de wet hun legaat zes maanden na het laatste overlijden bij hun ouders opeisen. Maar dat kan in het testament worden aangepast. Vaak is het slim om in het testament vast te leggen dat een legaat pas opeisbaar wordt als bijvoorbeeld de woning of het bedrijfspand is verkocht (en er dus voldoende liquide middelen zijn).
Geen gelijke verdeling …
Bijvoorbeeld de waarde van de erfenis van een paar grootouders is € 295.000. Ze hebben drie kinderen, waarvan één kind geen kinderen heeft, één kind 1 kind heeft en één kind 3 kinderen heeft. De grootouders kennen alle kleinkinderen een legaat van € 10.000 toe. Dan wordt de verdeling als volgt:
| Aantal kleinkinderen | Legaat kleinkinderen | Erfenis | Totaal | |
| Kind 1 | 0 | € 0 | € 85.000 | € 85.000 |
| Kind 2 | 1 | € 10.000 | € 85.000 | € 95.000 |
| Kind 3 | 3 | € 30.000 | € 85.000 | € 115.000 |
| Totaal | 4 | € 40.000 | € 255.000 | € 295.000 |
Om te voorkomen dat deze scheve verdeling tot ergernis leidt, kan in het testament worden vastgelegd dat de legaten ten laste gaan van hun eigen ouders. Dus de ouders krijgen ieder € 98.333 en moeten daarvan een deel aan hun kinderen doorschuiven.
Langstlevende grootouder
Om de overblijvende grootouder voor problemen te beschermen, wordt in het testament óók vastgelegd dat de legaten pas aan de kleinkinderen worden toegekend ná het overlijden van de langstlevende grootouder.
Komen beide grootouders gelijktijdig te overlijden, dan zou het kind twee keer het legaat toegekend krijgen. Dat is wellicht tegen de wil van de grootouders en bovendien maakt het de kans groot dat dan de fiscale vrijstelling wordt overschreden en er alsnog erfbelasting moet worden betaald. Daarom is het altijd slim om in het testament op te nemen dat bij gelijktijdig overlijden de helft van het (vrijgestelde) bedrag wordt gelegateerd.
Nog even de fiscale voordelen
Vaak wensen grootouders iets ‘rechtstreeks’ voor de kleinkinderen achter te laten. De legaten zijn dan ook niet altijd op louter fiscale voordelen gebaseerd. Een legaat kunnen de grootouders via het testament aan de kleinkinderen toekennen. Als ze dat doen ter grootte van de fiscale vrijstelling (2023: €22.918) dan hoeven de kleinkinderen daar ook geen erfbelasting over te betalen. Dat bedrag wordt elk jaar geïndexeerd.
De grootouders kunnen uiteraard ook vóór hun overlijden aan de kleinkinderen schenken. Fiscaal gezien mag dat tot een bedrag van € 2.418 per jaar (2023). Alles bij elkaar kan het veel erfbelasting besparen. Bijvoorbeeld:
| Vijf jaar schenken € 2.418 | Vrijstelling erfbelasting € 22.918 | |
| 3 kinderen | € 36.270 | € 68.754 |
| 4 kleinkinderen | € 48.360 | € 91.672 |
| Totaal | € 84.630 | € 160.426 |
Alles bij elkaar kan (in dit voorbeeld) dus in 5 jaar over een bedrag van € 245.056 erfbelasting worden bespaard. Deze belasting zou anders 10% zijn voor de kinderen en 18% voor de kleinkinderen. In dit voorbeeld hoeft er geen schenk- of erfbelasting te worden betaald.
Afbeelding van bryandilts via PixabayNOVI tip
Met een legaat krijgen kleinkinderen een vordering op de erfenis van hun ouders. Laat in het testament de inhoud van het legaat en wanneer de vordering in gaat goed omschrijven.
